Luisteren naar de Waal
New Dawn | podcast en video
Hoe zouden we stadseiland Veur-Lent inrichten als ook de rivier een stem zou hebben in stadsontwikkeling? Met het project Luisteren naar de Waal onderzocht ACN welke aanknopingspunten voor de inrichting van het stadseiland we vinden wanneer de Waal en haar onderwaterleven het vertrekpunt vormen. Het project startte deze zomer met een luisterexpeditie op het stadseiland, en resulteerde in een podcast geproduceerd door schrijver, theater en radiomaker Corinne Heyrman.
Helvetica Light is an easy-to-read font, with tall and narrow letters, that works well on almost every site.
In de stad, daar willen we bouwen, wonen en recreëren. Onze eerste neiging is om menselijke wensen en behoeftes centraal te stellen bij het inrichten van de stad. Rijksadviseur voor de Fysieke Leefomgeving Jannemarie de Jonge stelde daarom tijdens het ACN-programma Stadsgesprek Stadseiland de vraag: “Een stad aan de rivier en een stadseiland, dat roept bij mij twee vragen op: wat wil de stad en wat wil de rivier?”
ACN pakte deze vraag op met het project Luisteren naar de Waal en ging luisteren onder de waterspiegel met bioloog Kees te Velde en geluidskunstenaar Marieke van de Ven.
Expeditie Luisteren naar de Waal
Van de Ven en Te Velde brachten de akoestische wereld van de Waal bij Nijmegen in kaart, van menselijk lawaai afkomstig van boten, auto’s en recreanten, tot de geluiden van waterkevers, smakkende snoekbaarzen en de stromende rivier. Een groep van twintig deelnemers luisterde live naar de geluiden onder de waterspiegel en werden blootgesteld aan akoestische verstoringen vanuit de stad. Van de Ven nam het geluid van de Waal op en verwerkte deze tot een compositie voor de podcast.
Podcast
Corinne Heyrman ging in gesprek met Rijksadviseur Jannemarie de Jonge, bioloog Kees te Velde, geluidskunstenaar Marieke van de Ven en landschapsarchitect Thijs de Zeeuw over de potentie van stadseiland Veur-Lent in Nijmegen als ontmoetingsplek tussen mens en natuur, en hoe het eiland als Waalpark dat verder kan faciliteren.
Tijdens de stadspeiling in 2022 over de toekomst van het stadseiland stemde een duidelijke meerderheid voor het niet verder bebouwen van het eiland, de zogenaamde variant Waalpark. Het onderliggende gevoel daarbij is dat bewoners het stadseiland hebben omarmd als plek voor recreatie en ontmoeting, net zoals de stad de Waal heeft omarmd door de aanleg van nevengeul bij Lent.
Een ontmoeting die ook Europese extremen laat zien: na de overstromingen in Duitsland en Limburg in 2021 confronteerde de Waal ons met een hoge waterstand en een stroom aan afval, en in de zomer van 2022 kende de Waal een extreem lage waterstand door de aanhoudende droogte in Europa.
Kan het stadseiland – net als het Ruimte voor de Rivieren project – een voorbeeldfunctie vervullen als plek voor experiment? Een plek waar we kunnen ontdekken hoe belangrijk het is om afgestemd te zijn op het natuurlijk systeem, waar je extremen kunt ervaren en waar mens en natuur op gelijke voet staan.
Jannemarie de Jonge is Rijksadviseur voor de Fysieke Leefomgeving en oprichter en partner bij adviesbureau Wing. Ze promoveerde op een onderzoek naar de betekenis van een strategische, onderzoekende ontwerpbenadering ten dienste van complexe omgevingsvraagstukken.
“Ik denk dat het stadseiland ook een plek is om extremen te kunnen ervaren en je te realiseren dat het leven in een delta heel veel goeds brengt, maar ook risico’s brengt. Daar moeten we ons als mensen toe weten te verhouden.”
Thijs de Zeeuw is landschapsarchitect en oprichter van Nature Optimist. Hij ontwierp verschillende dierenverblijven voor onder andere Artis, bedacht een concept voor een palingpark en ontwierp mee aan de Ecologische Hoofdstructuur. Ook werkt hij regelmatig samen met Ambassade voor de Noordzee.
“Als je zinvol die natuur een plek wil geven, dan is het ook goed om te bedenken dat die natuur zelf ook een blik op de wereld heeft. En dat die blik misschien anders is, maar dat die blik ertoe doet.”
Kees te Velde onderzoekt als bioloog de effecten van natuurlijk en menselijk geluid op vissen en andere onderwaterorganismen, een ondergeschoven kindje binnen de aquatische wetenschap. Met zijn onderzoek wil hij bijdragen aan het herstel en behoud van het aquatische ecosysteem.
“De eerste keer hoorden we ook een klein zeilbootje op tweehonderd meter afstand die een fluistermotortje aan had staan. Dat heet dan een fluistermotor, maar die maakt dus onder water best wel wat herrie.”
Marieke van de Ven is geluidskunstenaar en componist en maakt geluidswandelingen, podcasts, audioverhalen, elektroakoestische composities en veldopnames. Haar composities zijn geïnspireerd door allerlei geluiden uit stad en natuur, van een voorbijrijdende fiets tot de stroming van de rivier.
“Het was een heel mooi moment, zo in dat water, zo'n schip wat langskomt en dan zo'n groep mensen die allemaal naar iets aan het luisteren is wat boven water niet hoorbaar is.”
Denk jij dat je onderwatergeluiden van een pad, baars, dwergduikertje en een vrachtschip, roeiboot en auto van elkaar kunt onderscheiden? In de Waalzaal van museum De Bastei staat een interactieve luisterpaal waar je je kennis kunt toetsen.